«Η αεροπορική επιστήμη με επίκεντρο την Κρήτη»
Η Εμπειρική Έρευνα και Ανάλυση Αεροπορικών Δεδομένων του Παρατηρητηρίου Αεροπορικού Κλάδου Κρήτης (Crete Aviation Observatory – CAO) πραγματοποιείται στον Διεθνή Αερολιμένα Χανίων «Δασκαλογιάννης». Το CAO συλλέγει και αναλύει δεδομένα που αφορούν την αεροπορική κίνηση και τις αεροπορικές εταιρείες, μέσω ερωτηματολογίων που συμπληρώνουν οι επιβάτες στις πύλες αναχώρησης του αερολιμένα. Τα δεδομένα αξιοποιούνται για τη διαμόρφωση δεικτών που προσφέρουν πολύτιμα συμπεράσματα για τις αεροπορικές εταιρείες, την πτητική δραστηριότητα, τα αεροσκάφη και συνολικά τον αεροπορικό κλάδο.
Η ετήσια μελέτη αποτελεί επιστημονική πρωτοβουλία του Δημήτρη Ζοπουνίδη, ερευνητή του Data Science Laboratory (DS Lab) του Πολυτεχνείου Κρήτης, ιδρυτή του εγχειρήματος aviationlife.gr και του Παρατηρητηρίου Αεροπορικού Κλάδου Κρήτης.
Το εγχείρημα aviationlife.gr είναι μία πλατφόρμα εξειδικευμένη στην πολιτική αεροπορία και στον αεροπορικό κλάδο.
Το Παρατηρητήριο Αεροπορικού Κλάδου Κρήτης επικεντρώνεται στην καταγραφή της πτητικής δραστηριότητας και της επιχειρησιακής λειτουργίας των αεροπορικών εταιρειών στον Διεθνή Αερολιμένα Χανίων, παρέχοντας ετήσιες αναλύσεις και έρευνες σε ενδιαφερόμενους οργανισμούς και φορείς.
Η συνεργασία με το Παρατηρητήριο Τουρισμού Δυτικής Κρήτης και το Τμήμα Διοίκησης και Οικονομίας του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων είναι κομβική για την διεξαγωγή της μελέτης. Παράλληλα η συνεννόηση και η συνεργασία με την Fraport Greece και το προσωπικό του αερολιμένα Χανίων είναι καθοριστική για την επιτυχή διεξαγωγή της έρευνας πεδίου.
Η φετινή έρευνα του Παρατηρητηρίου Αεροπορικού Κλάδου Κρήτης παρουσιάζει μέσα από συστηματική ανάλυση δεδομένων τις κύριες τάσεις που διαμορφώνουν τις αεροπορικές συνδέσεις και τη διασύνδεση αυτών των τάσεων με την δυναμική του τουρισμού στην Κρήτη. Στην παρούσα μελέτη υπάρχει εστίαση στην ανάδειξη συγκριτικών παρατηρήσεων και ποσοτικών και ποιοτικών συμπερασμάτων, χωρίς την αναλυτική παρουσίαση των εξειδικευμένων δεικτών και των τελικών συγκρίσεων με τα προηγούμενα έτη, που αποτελούν μέρος της πλήρους μελέτης.
Σύνταξη Μελέτης και Επιστημονική Επιμέλεια: Δημήτρης Ζοπουνίδης
- Ερευνητής στο Data Science Laboratory του Πολυτεχνείου Κρήτης
- Ιδρυτής και Επικεφαλής Έρευνας του Παρατηρητηρίου Αεροπορικού Κλάδου Κρήτης
- Συντονιστής στο Παρατηρητήριο Τουρισμού Δυτικής Κρήτης του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων
- Ιδρυτής του Επιστημονικού Ιστότοπου Aviationlife.gr
- Editor – in – Chief του «Air Letter» της Ελληνικής Αεροπορικής Ένωσης
Αφίξεις Αεροσκαφών και Εθνικότητες
Οι πρώτες 10 χώρες όσον αφορά τις συνολικές αφίξεις και αναχωρήσεις αεροσκαφών κατά την περίοδο από τον Απρίλιο έως και τον Ιούλιο του 2025, παρουσιάζονται στο παρακάτω γράφημα.
Γράφημα Παρατηρητηρίου Αεροπορικού Κλάδου Κρήτης
Σημειώνεται ότι τα ποσοστά, προέκυψαν από σύνολο 8,548αφίξεων αεροσκαφών από τις παραπάνω 10 χώρες για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Το Ηνωμένο Βασίλειο κατέλαβε την πρώτη θέση, ενώ η Γερμανία, η Δανία, η Νορβηγία και η Πολωνία ήταν στην κορυφαία πεντάδα, σταθερά όλους τους αναφερόμενους μήνες, με μικρές διαφοροποιήσεις μεταξύ τους. Την δεκάδα συμπλήρωσαν η Φινλανδία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Αυστρία, όπως και τα προηγούμενα έτη που πραγματοποιείται η ανάλυση των αεροπορικών δεδομένων, γεγονός που δείχνει πως διαμορφώνεται μία σταθερότητα στην κορυφαία δεκάδα. Ενίοτε, την δεκάδα συμπληρώνει και το Βέλγιο.
Κορυφαίοι Χειριστές και Συνδέσεις του Αερολιμένα Χανίων
Η κορυφαία εντεκάδα χειριστών (αεροπορικών εταιρειών) του αερολιμένα Χανίων, για τους έως τώρα μήνες που διεξάγεται η έρευνα, διαμορφώνεται ως εξής.
- Ryanair Group (Ryanair DAC, Lauda Europe, Buzz, Malta Air)
- SAS Scandinavian Airlines
- EasyJet
- TUI Group (TUI Airways UK, TUI fly Deutschland, TUI fly Belgium)
- Condor
- Jet2.com
- AEGEAN Group (AEGEAN, Olympic Air)
- Sunclass Airlines
- Transavia
- Jet Time
- Norwegian
Γράφημα Παρατηρητηρίου Αεροπορικού Κλάδου Κρήτης
Η εντεκάδα που προέκυψε από τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αεροπορικού Κλάδου Κρήτης, αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα καθώς συμφωνεί κατά 90% με την κορυφαία δεκάδα χειριστών (το αναφερόμενο διάστημα μελέτης) βάσει των στοιχείων της διαχειρίστριας εταιρείας του αερολιμένα Χανίων (Fraport Greece).
Όπως προκύπτει από την παραπάνω κατάταξη, η κορυφαία δεκάδα απαρτίζεται από τα παρακάτω είδη αερομεταφορέων:
- 3 αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους (Low – Cost Carriers – LCC): Ryanair, easyJet, Transavia, Norwegian
- 3 αεροπορικές εταιρείες Full – Service Carriers (FSC): SAS Scandinavian Airlines, Condor, AEGEAN Group
- 3 αεροπορικές εταιρείες ταξιδιών αναψυχής (leisure): TUI Group, Sunclass Airlines, Jet Time
- 1 υβριδική αεροπορική εταιρεία (αναψυχής και χαμηλού κόστους): Jet2.com
Με τα έως τώρα δεδομένα για το 2025, οι αεροπορικές τάσεις παραμένουν παρόμοιες με αυτές των προηγούμενων ετών, με σημαντική παρουσία αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους και παραδοσιακών αερομεταφορέων. Στις αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους (LCC), οι Ryanair και η easyJet διατηρούν την ηγετική τους θέση, με την Norwegian να υποχωρεί ελαφρώς. Στις legacy – flag αεροπορικές εταιρείες, η SAS και η Condor συνεχίζουν να αποτελούν κύριες επιλογές, με την AEGEAN να μειώνει ελάχιστα τα ποσοστά της σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Πάραυτα, αναμένεται η ολοκλήρωση της περιόδου για να αποτυπωθούν τα πλήρη ποσοστά.
Στις αεροπορικές εταιρείες ταξιδιών αναψυχής βρίσκονται η TUI, η Sunclass Airlines καθώς και η Jet Time, ενώ η Jet2.com συνδυάζει χαρακτηριστικά χαμηλού κόστους και υπηρεσιών αναψυχής, προσφέροντας μια ευέλικτη προσέγγιση στις υπηρεσίες της. Η κατηγορία αυτή, παρότι δεν ήταν τόσο εμφανής το 2023 και το 2024, παίζει σημαντικό ρόλο το 2025, προσφέροντας μια ενδιάμεση επιλογή ανάμεσα στις πλήρεις και οικονομικές υπηρεσίες.
Ryanair
Η Ryanair παραμένει το 2025 η κορυφαία αεροπορική εταιρεία στον αερολιμένα Χανίων, διατηρώντας την πρώτη θέση με 36 διεθνείς προορισμούς, αριθμό ίδιο με το 2023 και αυξημένο σε σχέση με το 2024. Παράλληλα, σε σύγκριση με το 2021 όπου εξυπηρετούσε 41 προορισμούς, διαφαίνεται μια ήπια τάση μείωσης δρομολογίων τα τελευταία χρόνια.
Στο φετινό πρόγραμμα περιλαμβάνονται σημαντικές επιστροφές, όπως το Τελ Αβίβ, που είχε διακοπεί το 2024, αλλά και νέα δρομολόγια, όπως το Μπόρνμουθ στη Μεγάλη Βρετανία. Αντίθετα, το δρομολόγιο προς το Βερολίνο (BER) διεκόπη, καθώς η Ryanair μείωσε κατά 20% τη χωρητικότητά της στη γερμανική πρωτεύουσα λόγω υψηλών χρεώσεων πρόσβασης.
Αξιοσημείωτη είναι και η μεταβίβαση slots στο Μπρίστολ καθώς μετά την αποχώρηση της Ryanair, τα ανέλαβε η Jet2.com, η οποία ξεκίνησε να εκτελεί απευθείας πτήσεις προς τα Χανιά, καλύπτοντας τη ζήτηση της συγκεκριμένης αγοράς.
Με τα νέα δεδομένα, η Ryanair εξακολουθεί να αποτελεί τον πιο σημαντικό αερομεταφορέα για τα Χανιά, με ισχυρή παρουσία στις βασικές αγορές του εξωτερικού και καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της αεροπορικής συνδεσιμότητας της Κρήτης.
EasyJet
Η easyJet διατήρησε και φέτος ισχυρή παρουσία στα Χανιά, συνδέοντας τον αερολιμένα με δημοφιλείς ευρωπαϊκούς προορισμούς, όπως το Λονδίνο Γκάτγουικ και Λούτον, το Μιλάνο Μαλπένσα, τη Γενεύη, τη Νίκαια, τη Γλασκώβη, τη Λυών και το Μπρίστολ. Στο θερινό πρόγραμμα διατηρήθηκαν από το 2024 το Άμστερνταμ και η Βασιλεία, ενώ η Μασσαλία, που είχε διακοπεί πέρσι, επανήλθε το 2025.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η συνέχιση ορισμένων συνδέσεων που εγκαινιάστηκαν το 2022, όπως η Γενεύη και η Γλασκώβη, οι οποίες επεκτάθηκαν το 2024 μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου. Συνολικά, η εταιρεία κατέγραψε αύξηση 15% στις αφίξεις σε σχέση με το προηγούμενο έτος, επιβεβαιώνοντας τη δυναμική της στην αγορά.
Παράλληλα, το Παρίσι Σαρλ Ντε Γκωλ (CDG) δεν εξυπηρετείται πλέον απευθείας, με την easyJet να έχει πραγματοποιήσει πτήσεις μόνο τον Αύγουστο του 2021. Ωστόσο, η εταιρεία εξακολουθεί να αποτελεί τον μοναδικό αερομεταφορέα που συνδέει τα Χανιά με σημαντικές αγορές, όπως το Μιλάνο Μαλπένσα, η Βασιλεία, η Γενεύη, η Γλασκώβη και η Νίκαια.
Οι εξελίξεις αυτές αποτυπώνουν τον καθοριστικό ρόλο της easyJet στην ενίσχυση της αεροπορικής συνδεσιμότητας των Χανίων με την Ευρώπη.
SAS Scandinavian Airlines
Η SAS, εθνικός αερομεταφορέας της Σουηδίας, της Νορβηγίας και της Δανίας, διατηρεί και φέτος τη θέση της ως μία από τις κορυφαίες αεροπορικές εταιρείες που εξυπηρετούν τον αερολιμένα Χανίων. Η εταιρεία συνδύασε προγραμματισμένες πτήσεις και τσάρτερ μέσω της SAS Charter, καλύπτοντας μεγάλο μέρος της σκανδιναβικής αγοράς.
Το φετινό πρόγραμμα περιλάμβανε δημοφιλείς προορισμούς όπως η Κοπεγχάγη, το Όσλο και η Στοκχόλμη, αλλά και μικρότερες πόλεις, αποδεικνύοντας τη στρατηγική της SAS να διατηρεί ευρεία γεωγραφική κάλυψη. Η ισχυρή παρουσία της εταιρείας ενισχύει περαιτέρω τη δυναμική της Κρήτης ως αγαπημένου προορισμού για τους Σκανδιναβούς ταξιδιώτες.
Σημαντική εξέλιξη αποτέλεσε η μετάβαση της SAS από τη Star Alliance στη SkyTeam, κίνηση που ενίσχυσε την ανταγωνιστικότητά της και προσέφερε νέες επιλογές συνδεσιμότητας και υπηρεσίες στους επιβάτες της.
Με την ευρεία της δραστηριότητα, η SAS παραμένει ένας από τους βασικούς αερομεταφορείς που συμβάλλουν στη σύνδεση της Κρήτης με τις βόρειες ευρωπαϊκές αγορές.
TUI Group
Η TUI, κορυφαίος όμιλος ταξιδιωτικών υπηρεσιών, συνέχισε και φέτος να ενισχύει τη συνδεσιμότητα των Χανίων με την Ευρώπη. Το δίκτυό της κάλυψε προορισμούς της κεντρικής Ευρώπης (Βρυξέλλες, Οστένδη), της βόρειας Ευρώπης (Σκανδιναβία), καθώς και του Ηνωμένου Βασιλείου, με απευθείας πτήσεις προς Λονδίνο Γκάτγουικ, Μπέρμιγχαμ, Μάντσεστερ και Ντόνκαστερ.
Με τις συνδέσεις αυτές, η TUI διατηρεί τον ρόλο της ως ένας από τους σημαντικότερους αερομεταφορείς αναψυχής που συμβάλλουν στην προσέλκυση Ευρωπαίων τουριστών στην Κρήτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2024 δεν εξυπηρετήθηκε το Άμστερνταμ, σε αντίθεση με το 2023, γεγονός που δείχνει την προσαρμογή του δικτύου της εταιρείας στις τάσεις της αγοράς.
Η σταθερή παρουσία της TUI στον αερολιμένα «Δασκαλογιάννης» υπογραμμίζει τη στρατηγική σημασία των Χανίων στον ευρωπαϊκό χάρτη του τουρισμού αναψυχής.
Όσον αφορά τις υπόλοιπες αεροπορικές εταιρείες της κορυφαίας δεκάδας, μερικές χρήσιμες παρατηρήσεις είναι οι παρακάτω:
Jettime: Η δανέζικη Jettime επέκτεινε το δίκτυό της από πέρσι με περισσότερους από 15 προορισμούς, εντάσσοντας νέες συνδέσεις όπως η Στοκχόλμη, το Μάλμε και το Γιένσεπινγκ. Παράλληλα, σε ορισμένους αερολιμένες αποτέλεσε τον μοναδικό αερομεταφορέα που εξυπηρετούσε τα Χανιά, επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική της επέκτασης.
AEGEAN Airlines: Η ελληνική εταιρεία διατήρησε τη συνδεσιμότητα των Χανίων με χώρες της κεντρικής, βόρειας και ανατολικής Ευρώπης, κυρίως μέσω πτήσεων τσάρτερ. Επίσης, προσέθεσε στις διαδρομές της την Λισαβόνα (τσάρτερ). Νέες γραμμές από πέρσι ήταν το Κουόπιο, το Στάβανγκερ και το Βρότσλαβ, ενώ διαδρομές όπως το Τελ Αβίβ και η Κοπεγχάγη δεν συνεχίστηκαν. Η AEGEAN παραμένει σταθερός παίκτης σε Σκανδιναβία και Ανατολική Ευρώπη.
Norwegian: Η νορβηγική εταιρεία συνέχισε να συνδέει τα Χανιά με τη Σκανδιναβία και τη βόρεια Ευρώπη, με πτήσεις από Στοκχόλμη, Κοπεγχάγη, Όσλο και Ελσίνκι. Ωστόσο, η σύνδεση με τη Λουλέα, που υπήρχε το 2023, δεν επαναλήφθηκε.
Sunclass Airlines: Η Sunclass διατήρησε τις παραδοσιακές σκανδιναβικές συνδέσεις της.
Condor: Η γερμανική Condor συνέχισε να συνδέει τα Χανιά με βασικούς αερολιμένες της Γερμανίας (Ντίσελντορφ, Φρανκφούρτη, Μόναχο). Αντίθετα, η Λειψία, που ήταν στο δίκτυό της μέχρι και το 2023, δεν εξυπηρετήθηκε ούτε το 2024, ούτε φέτος, δείχνοντας πιθανές στρατηγικές προσαρμογές. Το συγκεκριμένο δρομολόγιο εξυπηρετείται πλέον από την Marabu (θυγατρική του ομίλου Lufthansa).
Jet2.com: Ο βρετανικός αερομεταφορέας ενίσχυσε περαιτέρω την παρουσία του στα Χανιά, εξυπηρετώντας προορισμούς όπως Μπέρμιγχαμ, Μπρίστολ, Λιντς Μπράντφορντ, Νιούκαστλ και Λονδίνο Στάνστεντ, επιβεβαιώνοντας τη σημασία της Κρήτης για την αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου.
Από το 2024 στις Προοπτικές του 2025
Το 2024 η εικόνα των αεροπορικών συνδέσεων στα Χανιά χαρακτηρίστηκε από την έντονη παρουσία της Ryanair, καθώς και από την ενίσχυση της SAS Scandinavian Airlines και της easyJet, που διαμόρφωσαν ένα σταθερό και πολυδιάστατο μίγμα αγορών. Το 2025, ωστόσο, οι ισορροπίες αλλάζουν. Η Ryanair μέχρι στιγμής, δεν αγγίζει το συνολικό ποσοστό που κατείχε το 2025, και αυτό είναι λογικό διότι η παρούσα αναφορά αφορά τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας. Αντίθετα, η SAS ανεβάζει το μερίδιό της, επιβεβαιώνοντας τη δυναμική της σκανδιναβικής αγοράς, ενώ η easyJet διατηρείται σε ένα ικανοποιητικό ποσοστό, επιβεβαιώνοντας τον ρόλο της ως βασικού low-cost συνδέσμου με τη Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Σταθερή παραμένει και η παρουσία της TUI, ενισχύοντας τα οργανωμένα πακέτα, ενώ η Condor εισέρχεται για πρώτη φορά σε υψηλότερες θέσεις, προσθέτοντας γερμανική δυναμική.
Το 2025 ο αερολιμένας Χανίων εμπλουτίζει σημαντικά το δίκτυο του με νέα δρομολόγια που ανοίγουν αγορές και προσφέρουν νέες δυνατότητες συνδεσιμότητας. Η AEGEAN εισάγει δύο νέες συνδέσεις, προς Ρόδο και Μπρασόβ, ενισχύοντας τόσο την εσωτερική διασύνδεση με την Ελλάδα όσο και την παρουσία της σε αναδυόμενες αγορές της Ρουμανίας. Η Ryanair προσθέτει το Μπόρνμουθ, διευρύνοντας το αποτύπωμά της στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ η Marabu συνδέει τα Χανιά με τη Λειψία, ενδυναμώνοντας την γερμανική αγορά. Η SKY Express εισέρχεται δυναμικά στην Κεντρική Ευρώπη με νέα πτήση προς το Μπρνο, ενώ η Animawings ανοίγει μια ακόμη ρουμανική πύλη με το Τιμισοάρα, επιβεβαιώνοντας τη σημασία της συγκεκριμένης αγοράς. Τέλος, η easyJet Europe προσθέτει τη Νάντη (προορισμός που δεν εξυπηρετούνταν την τελευταία πενταετία από τα Χανιά), ενισχύοντας τη γαλλική παρουσία στο νησί. Οι νέες αυτές συνδέσεις αναμένεται να εμπλουτίσουν το τουριστικό προϊόν των Χανίων, να μειώσουν την εξάρτηση από παραδοσιακές αγορές και να δημιουργήσουν νέες προοπτικές ανάπτυξης για την κρητική οικονομία.
Η Προοπτική της Αξιοποίησης Δεδομένων, της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Πρόβλεψης στο Crete Aviation Observatory και στη Μελέτη Αεροπορικών Τάσεων
Το Παρατηρητήριο Αεροπορικού Κλάδου Κρήτης (Crete Aviation Observatory – CAO) θέτει στο επίκεντρο της στρατηγικής του τη συστηματική αξιοποίηση, αναγνωρίζοντας τον καθοριστικό της ρόλο για τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων από αεροπορικές εταιρείες, αερολιμένες, τουριστικούς φορείς και οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο αεροπορικό και τουριστικό τομέα. Η μετατροπή μεγάλου όγκου πληροφοριών σε πρακτική γνώση και εφαρμόσιμες λύσεις αποτελεί τη βάση για την ανάπτυξη στρατηγικών με ουσιαστικό αντίκτυπο στην οικονομία και τον τουρισμό της Κρήτης.
Σε αυτό το πλαίσιο, το CAO στοχεύει τα επόμενα χρόνια στην ενσωμάτωση τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης (Artificial Intelligence – AI) και Μηχανικής Μάθησης (Machine Learning), για την ανάπτυξη εξελιγμένων εργαλείων πρόβλεψης (predictive tools) που θα ενισχύσουν περαιτέρω την ικανότητα ανάλυσης και στρατηγικής προετοιμασίας. Η σε βάθος μελέτη δεδομένων επιβατών, εποχικότητας, συμπεριφορών ανά αεροπορική εταιρεία, αλλά και η διασύνδεσή τους με εξωτερικές μεταβλητές (π.χ. μετεωρολογικά φαινόμενα, κοινωνικοοικονομικοί δείκτες), συνιστούν τη βάση για τη δημιουργία προγνωστικών μοντέλων (predictive models).
Παράλληλα, η αξιοποίηση ανάλυσης συναισθήματος (Sentiment Analysis) μέσω Web και Text Analytics δύναται να ενισχύσει την κατανόηση της εμπειρίας των επιβατών και της εικόνας των αερομεταφορέων, προσφέροντας ένα επιπλέον επίπεδο πληροφόρησης με έμφαση στην ποιότητα και στην αντίληψη του κοινού.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη, σε συνδυασμό με την ορθολογική αξιοποίηση των δεδομένων, μπορεί να καταστήσει την Κρήτη πρότυπο αεροπορικής ανάλυσης σε περιφερειακό επίπεδο, ενισχύοντας τη θέση της στο ευρωπαϊκό τουριστικό και ερευνητικό οικοσύστημα.
